Inercija pozitivnog primjera

Dragoljub Vukovic

Evropa i svijet su, nema sumnje, postali privlacni za Crnu Goru, kao sto je izvjesno i to da je Crna Gora postala za njih zanimljiva u mjeri svojih nastojanja da bude bolji dio Jugoslavije, i da svojim primjerom “zarazi" Srbiju. Sukobom s Milosevicem, sto je bilo jednako tezini prvobitnog grijeha, crnogorska vlast, ili, tacnije, dio nje, pokazala je neskrivenu zelju da okrene ledja pogubnom politickom nasljedju, logici autizma i kaprica. Sada joj, izgleda, i ne preostaje nista drugo nego da, kada je vec presla Rubikon, krene i nekoliko koraka naprijed.

Slijedeci vec trasiranu putanju, sadasnji crnogorski politicki vrh, obogacen opozicionim dodacima, najavljuje agresivnu politiku otvaranja u svim pravcima - prema susjedima i medjunarodnoj zajednici. U tom smislu je za Crnu Goru inspirativan i primjer Republike Srpske, koju je, nakon posjete Banjaluci, premijer Filip Vujanovic naveo kao najbolji dokaz da je isplativije kooperirati sa svijetom nego sa njim zivjeti u zavadi.

Osim sto se uporno ponavlja da je majka svih rjesenja skidanje spoljnjeg zida sankcija i reintegracija SR Jugoslavije u medjunarodnu zajednicu, iz Podgorice se pokusava izvrsiti pritisak na saveznu vlast u Beogradu da Crnu Goru oslobodi iznutra nametnute izolacije. U ovom momentu prioriteti su - potpuno otvaranje granice sa Albanijom, otvaranje granicnog prelaza prema Hrvatskoj i rjesavanje, posredstvom medjunarodne arbitraze, spornog pitanja Prevlake. Prvo je u nadleznosti Vrhovnog savjeta odbrane, dok o drugom odlucuje savezna vlada.

Izdvojena kao pozitivan primjer, Crna Gora je sada vise nego ikad ranije u prilici da na sebe skrece paznju medjunarodne zajednice i da svojim politickim i diplomatskim inicijativama obezbijedi vecu specificnu tezinu. NJen predsjednik Milo Djukanovic je, uz sve rezerve, neko u koga se ima povjerenje, i njegove najavljene posjete Vasingtonu, Londonu, Bonu, Briselu... trebalo bi da dodatno osnaze poziciju Crne Gore. Izgleda, dakle, da je u ovoj fazi Crna Gora sposobna da jasno artikulise svoju spoljnu politiku i interese, i, sto je bitno, da to dovede u saglasnost s interesima zemlje u cjelini. Pitanje je, medjutim, da li njena sposobnost seze iznad nivoa jasne artikulacije i ubjedljive retorike, imajuci na umu da se krupni potezi ne vuku u Podgorici nego u Beogradu.

Crna Gora ima odredjeni manevarski prostor za medjunarodne solo nastupe, cime sebi moze obezbijediti izvjesne privilegije - u vidu finansijske potpore ili necega drugog. Za to, cak, ne bi ni morala da vodi neku posebno agresivnu spoljnu politiku, jer bi bilo dovoljno da se opire Milosevicu i podriva njegovu neprikosnovenost. Najavljeni agresivniji medjunarodni nastup ne bi, dakle, trebalo tumaciti samo kao potrebu za obezbjedjivanjem privilegovanog polozaja, sto podrazumijeva i zastitu od eventualnih opasnih namjera rezima u Beogradu. Takav nastup je u funkciji politickog odmeravanja snaga unutar Crne Gore i, narocito, unutar Jugoslavije. Dramaticnost i dinamika aktuelnih politickih sukobljavanja u Crnoj Gori, kao i onih izmedju vlasti vece i manje federalne jedinice, jednostavno prisiljava crnogorsku vlast na ostru, presing igru, kako se politickim protivnicima ne bi prepustila inicijativa.